Verminderen wateroverlast & verkoeling

Wijbrand: ‘Bij de herinrichting van het zuidelijke deel van de Nieuwezijds Voorburgwal – van de Paleisstraat tot het Koningsplein – hebben we op kwetsbare plaatsen de stoep verhoogd. Zo stroomt het water van de huizen vandaan in plaats van andersom. Daarnaast hebben we voor de herinrichting straatstenen gelegd met vilt ertussen. Dit materiaal laat makkelijk water door.’

Een ander probleem in de stad is dat regenwater niet overal in de bodem kan zaken. Een oplossing hiervoor is ‘Drainvast’. Annemarie Schuiling, bedrijfsleider bij Drainvast, legt uit wat dit is: ‘Met vilt tussen de voegen maken we het straatwerk waterpasserend zonder dat daar speciale stenen voor nodig zijn. Hierdoor is elk steenformaat en legverband waterpasserend te maken.

Doordat in de Nieuwezijds Voorburgwal een combinatie van klimaatadaptieve maatregelen is toegepast, had slechts 25 procent van de stenen een drainvoeg nodig. Het water wordt geborgen in de onderliggende bufferende fundering. Vervolgens zakt het water in de ondergrond en voorkomt het verdroging. Doordat vervuiling bovenop de voegen blijft liggen, moet het worden gereinigd met een veegmachine.

Timo Zijl, werkvoorbereider bij het ingenieursbureau bij gemeente Amsterdam, is trots op wat er hier bereikt is: ‘Enorm fijn om te zien dat de buurt blij is met het eindresultaat’.

Postzegelparkje

Bij de Postzegelmarkt, waar het zogenoemde ‘Postzegelparkje’ is aangelegd, komen alle onderdelen van klimaatadaptatie samen. Er zijn groenvakken aangelegd waaronder Rockflow is toegepast. Bovenop de Rockflow-elementen onder de plantvakken zijn permavoid kratjes van Tree Ground Solutions aangebracht, waaruit de planten in droge tijden water kunnen halen.

Ook aan verkoeling is gedacht: in het park zijn negen bomen toegevoegd en er is een verlaagde speelplaats met waterpomp aangelegd. Bij extreme regelval heeft deze verlaagde speelplaats ook de rol als bassin voor overtollig regenwater. De trambaan in het postzegelpark is beplant met gras om meer groen toe te voegen in de straat. Boven dit artikel een impressie van het parkje.

Waterberging onder trambaan

In het najaar van 2022 zijn twee waterbergingen aangelegd tussen de Paleisstraat en de Prins Hendrikkade, de noordkant van de Nieuwezijds. ‘De aanleg van twee nieuwe waterbergingen was hier echt noodzakelijk’, vertelt Wijbrand. ‘Er bleef steeds vaker regenwater op de Nieuwezijds Voorburgwal staan. Dit is natuurlijk niet prettig voor de bewoners, ondernemers en bezoekers. Daarom legden we een halve meter onder de trambaan twee waterbergingen aan: één ter hoogte van het Klimopstraatje (onder tramhalte De Kolk) en één ter hoogte van de Mosterdpotsteeg (onder tramhalte Dam).’

Hoe het werkt

De afmetingen van de waterbergingen zijn behoorlijk groot. Wijbrand: ‘Die bij het Hekelveld is ongeveer 115 meter bij 6 meter (326.000 L). Die bij de Mosterdpotsteeg is iets kleiner en meet 47 meter bij 11 meter (257.000 L).’ Beide bergingen hebben een dikte van 0,5 meter en worden helemaal opgevuld met Rockflow-steenwol. Dit materiaal bestaat voor 94 procent uit holle ruimte en creëert hiermee een waterberging voor 583.000 liter in totaal. ‘Dit is een duurzaam materiaal dat water heel goed opneemt. Als het regent wordt het regenwater eerst opgevangen in de kolken op straat en daarna via het riool afgevoerd naar de waterbergingen. De steenwol neemt hier het regenwater meteen op, zodat de kolken en het riool niet meer overbelast raken en er geen plassen op straat blijven staan.’

Het water kan dus snel van de straat afgevoerd worden, waarna het rustig in de bodem kan infiltreren. De waterberging is na 2 à 3 dagen beschikbaar voor een nieuwe hoosbui. Daan Los, adviseur Stedelijke Klimaatadaptatie bij Rockwool, vertelt: ’Aangezien de buffervelden direct onder het betonnen onderbed van de trambaan komen te liggen, wordt er een sterker type Rockflow toegepast dan bij de Nieuwe Zijde Zuid. Hierin kan echter nog steeds 94 procent van het volume aan water gebufferd worden. Daarnaast is het een volledig circulair product met een lage MKI-waarde.’

Water vasthouden voor de beplanting

De waterberging is een oplossing om het water tijdelijk vast te houden en om het vertraagd in de bodem te laten infiltreren. Maar om de beplanting boven de waterberging in droge tijden van water te voorzien, is een passief irrigatiesysteem toegepast dat tijdens natte periodes juist water kan vasthouden en tijdens droge periodes de leeflaag van de beplanting voorziet van water.

Erwin van Herwijnen, specialist bij Tree Ground Solutions: ‘Het effect is dat de beplanting geen hinder kent van de droge periode en kan blijven groeien en dus ook verdampen (koelen) in de droge en warme periodes. Dit gebeurt met het Permavoid Capillair Irrigatie Systeem (PCIS).’

Het PCIS is een kunststof systeem waar capillaire conen verticaal transport van water mogelijk maken. Deze capillaire conen voeden een capillair textiel die een schijngrondwaterstand nabootst bovenop het krattensysteem. Omdat het systeem slechts een beperkte hoeveelheid water kan bergen, stroomt overtollig water via een overstort in een waterberging onder het systeem. ‘Zo kunnen we zowel water in de Permavoid units als in de leeflaag (grond) opslaan en profiteert de beplanting van ideale groeiomstandigheden.’

Andere projecten Oranje Loper: Mooie kans

Ook de straten vanaf de Raadhuisstraat tot en met het Mercatorplein moeten na herinrichting regenbestendiger zijn. Wijbrand: ‘Je krijgt met zo’n herinrichting een mooie kans om op meerdere manieren de stad klaar voor de toekomst te maken. Ook hier leggen we de trottoirs daarom zo aan dat het water niet naar de gevels loopt, maar er vandaan. En komen er meer kolken. Daarbij planten we op de route Raadhuisstraat-Mercatorplein zo’n zeventig bomen meer dan dat er nu staan. Zo worden de straten niet alleen groener, er komen ook meer groeiplaatsen voor de bomen die veel (regen)water opnemen.’ Daarnaast bieden de bomen schaduw en zullen ze het drukke stadsgebied aangenamer maken tijdens hete zomerse dagen.