Groen voor grijs in Betondorp

In Betondorp vond in 2015 ‘groot onderhoud’ plaats: oude riolering en bestrating werden opgeknapt of vervangen. Een goed moment om de buurt Rainproof te maken. 

Rainproof Betondorp was een bijzondere samenwerking tussen de gemeente, Waternet, ingenieursbureau Tauw en bewoners. In Betondorp, een buurt in Watergraafsmeer, moest de openbare ruimte op de schop. Het was de hoogste tijd voor nieuwe riolering, nieuwe gasleidingen en nieuwe bestrating.

Dit ‘groot onderhoud’ was slim gekoppeld aan innovatieve Rainproof oplossingen. De openbare ruimte werd zo aangepast dat regenwater eerst in de buurt werd opgevangen, voordat het richting riool gaat, om overbelasting bij hevige regenval te voorkomen.

“Waternet kwam met het idee voor een waterbergende weg,” vertelde Marcel van Houten, teammanager bij stadsdeel Oost, in 2015. “Wij hebben er vervolgens een locatie bij gezocht.” Uit het locatieonderzoek bleek dat Betondorp het meest geschikt was, omdat daar groot onderhoud nodig was.

“Je moet vooral durven.”

Creatief denken

“Vervolgens ga je op zoek naar creatieve oplossingen,” zei Tim Boogaard, destijds projectleider groot onderhoud Betondorp. Je kunt nog veel meer doen dan alleen een waterbergende weg aanleggen.

“Je moet afstappen van de gedachte, ‘zo doen we het altijd’, zei Tim. “Waarom zou je bijvoorbeeld altijd kolken aanleggen in de stoeprand, als er ook via de straat afgewaterd kan worden op een sloot?”

Marcel van Houten (gemeente Amsterdam) en Louis van Parera (Waternet) in Betondorp ©Merlijn Michon

Krachten bundelen

Voor dit project waren de krachten van meerdere partijen gebundeld, legde Marcel uit. “Wij wilden groot onderhoud plegen, alle gasleidingen moesten vervangen worden en Waternet moest de rioolbuizen vernieuwen. Toen hebben we de krachten en de gelden gebundeld. Met één groot project heeft de burger maar één keer last. Je hoeft namelijk maar één keer die weg open te breken.”

Het bundelen van krachten ging niet zonder slag of stoot met instanties die gewend zijn alleen te werken. Marcel: “De noodzaak voor duurzaam beheer is wel een drijfveer voor al die partijen. Je investeert in de openbare ruimte voor de komende twintig jaar. Als je nu iets doet, dan doe je het voor langere tijd.”

“Op het moment dat er geen enthousiasme is, heb je ook geen project”

De uitvoering hangt vervolgens vooral van enthousiasme en toewijding van personen af, meende Marcel. “Op het moment dat er geen enthousiasme is, heb je ook geen project. Je hebt een aantal enthousiaste pioniers nodig, anders lukt het niet.”

Een wadi is geen moeras

Een van de rainproof oplossingen was een wadi op het Harkplein. Een versteend grijs plein werd een groen plein. Een groene glooiing waar regenwater wordt opvangen en langzaam in de grond kan infiltreren. Dat water hoeft dus niet meer via het riool afgevoerd te worden.

Harkplein in Betondorp. ©Merlijn Michon

Het kostte wel wat overtuigingskracht om tijdens de bewonersavonden uit te leggen dat een wadi niet hetzelfde is als een vijver of een moeras vol muggen, zegt Tim. Maar toen de bewoners hoorden dat het veldje slechts een enkele keer onder water zou staan voor een periode van maximaal 24 uur, waren ze om. Goede communicatie is dus een vereiste.

De Wadi in aanleg.

Het project trekt nu al de aandacht om zijn innovatieve manier van samenwerken. Vorig jaar kreeg Rainproof Betondorp de Peilstok 2014, een prijs van het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor inspirerende oplossingen om het bebouwde gebied waterrobuust en klimaatbestendig te maken.

Tips en leerpunten

Samenwerken is maatwerk

Volgens Tim zat het succes van dit project in de samenwerking tussen meerdere partijen die hun belangen delen. Maar er is geen blauwdruk voor zo’n samenwerking, iedere locatie is weer anders, zei hij in 2015. “Je bekijkt de situatie en vraagt je af hoe het op een simpele manier anders kan, zonder dat het extra geld hoeft te kosten. Per locatie bekijk je wat slim is, en welke mensen of organisatie je erbij moet betrekken.”

 Durven doen

“Je moet vooral ook durven,” voegde Marcel toe. “Je wijkt af van je oorspronkelijke patroon.”

Tim: “Het Harkplein is daar een mooi voorbeeld van. We moesten toch aan de gang, dus waarom zou je niet kijken of je het water slim kunt afvoeren? Dat gaat nu dus echt lukken. Het is nog niet 100 procent duidelijk wat we gaan doen, maar als je wilt innoveren moet je van je geijkte patroon af durven wijken. Je moet niet alles van tevoren willen weten en gewoon doorgaan.”

Zaaiersweg Betondorp. ©Merlijn Michon