Nieuwezijds Voorburgwal beter voorbereid op extreem weer
Tussen begin 2021 werkte de gemeente Amsterdam samen met KWS aan de herinrichting van de aannemer KWA aan de herinrichting van de Nieuwezijds Voorburgwal, onderdeel van programma Oranje Loper. Met de herinrichting wilde de gemeente dit deel van de binnenstad veranderen in een aangenaam en regenbestendig stadsgebied. Hoe dit is gegaan, vertelt Wijbrand Sommer wateradviseur bij de gemeente Amsterdam.
‘Het regent vaker en harder en dat kan de stad niet altijd goed aan’, begint Wijbrand. ‘Dit komt omdat er in Amsterdam veel gebouwd is en regenwater daardoor minder goed de bodem in kan zakken. Bij een licht buitje wordt regenwater zonder problemen afgevoerd, maar na een extreme bui kan het riool overbelast raken en veroorzaakt het water voor plassen op straat of kan het in huizen lopen. Zo zorgt regen steeds vaker voor overlast en schade aan gebouwen, huizen en infrastructuur. Door de aanleg van onder andere verschillende soorten waterbergingen zorgen we ervoor dat die overlast afneemt. Ook gebruiken we tegenwoordig ‘slim’ materiaal dat water beter doorlaat.’
De Oranje Loper heeft samen met het Programma Klimaatadaptatie van gemeente Amsterdam een video laten maken over de aanleg van waterbergingen op de Nieuwezijds Voorburgwal. De tekst van dit artikel gaat verder onder de video.
Video van gemeente Amsterdam waarin hydroloog Jora Slinger (Waternet) en werkvoorbereider Timo Zijl (Oranje Loper) uitleggen hoe de waterbergingen op de Nieuwezijds Voorburgwal werken.
Verminderen wateroverlast & verkoeling
Wijbrand: ‘Bij de herinrichting van het zuidelijke deel van de Nieuwezijds Voorburgwal – van de Paleisstraat tot het Koningsplein – hebben we onder andere op kwetsbare plaatsen de stoep verhoogd. Zo stroomt het water van de huizen vandaan in plaats van andersom. Bij de Postzegelmarkt, waar het zogenoemde ‘Postzegelparkje’ is aangelegd, komen alle onderdelen van klimaatadaptatie samen. ‘Er zijn groenvakken aangegeld waaronder Rockflow is toegepast. Bovenop de Rockflow-elementen onder de plantvakken zijn mermavoid kratjes van Tree Ground Solution aangebracht, waaruit de planten in droge tijden water kunnen halen.
Verkoeling
Ook aan verkoeling is gedacht: in het parkje zijn extra negen bomen toegevoegd en er is een verlaagde speelplaats met waterpomp aangelegd. Bij extreme regelval heeft deze verlaagde speelplaats ook de rol als bassin voor overtollig regenwater. De trambaan in het postzegelpark is beplant met gras om meer groen toe te voegen in de straat. Boven dit artikel een foto van het parkje.
Waterberging onder trambaan
In het najaar van 2022 zijn er ook twee waterbergingen aangelegd tussen de Paleisstraat en de Prins Hendrikkade, aan de noordkant van de Nieuwezijds. ‘De aanleg van twee nieuwe waterbergingen was hier echt noodzakelijk’, vertelt Wijbrand. ‘Er bleef steeds vaker regenwater op de Nieuwezijds Voorburgwal staan. Dit is natuurlijk niet prettig voor de bewoners, ondernemers en bezoekers. Daarom legden we een halve meter onder de trambaan twee waterbergingen aan: één ter hoogte van het Klimopstraatje (onder tramhalte De Kolk) en één ter hoogte van de Mosterdpotsteeg (onder tramhalte Dam).’
Hoe het werkt
De afmetingen van de waterbergingen zijn behoorlijk groot. Wijbrand: ‘Die bij het Hekelveld is ongeveer 115 meter bij 6 meter (326.000 L). Die bij de Mosterdpotsteeg is iets kleiner en meet 47 meter bij 11 meter (257.000 L).’ Beide bergingen hebben een dikte van 0,5 meter en zijn helemaal opgevuld met Rockflow-steenwol. Dit materiaal bestaat voor 94 procent uit holle ruimte en creëert hiermee een waterberging voor 583.000 liter in totaal. ‘Dit is een duurzaam materiaal dat water heel goed opneemt. Als het regent wordt het regenwater eerst opgevangen in de kolken op straat en daarna via het riool afgevoerd naar de waterbergingen. De steenwol neemt hier het regenwater meteen op, zodat de kolken en het riool niet meer overbelast raken en er geen plassen op straat blijven staan.’
Het water kan dus snel van de straat afgevoerd worden, waarna het rustig in de bodem kan infiltreren. De waterberging is na 2 à 3 dagen beschikbaar voor een nieuwe hoosbui. Daan Los, adviseur Stedelijke Klimaatadaptatie bij Rockwool, vertelt: ’Aangezien de buffervelden direct onder het betonnen onderbed van de trambaan liggen er een sterker type Rockflow toegepast dan bij de Nieuwe Zijde Zuid. Hierin kan echter nog steeds 94 procent van het volume aan water gebufferd worden. Daarnaast is het een volledig circulair product met een lage MKI-waarde.’
Water vasthouden voor de beplanting
De waterberging is een oplossing om het water tijdelijk vast te houden en om het vertraagd in de bodem te laten infiltreren. Maar om de beplanting boven de waterberging in droge tijden van water te voorzien, is een passief irrigatiesysteem toegepast dat tijdens natte periodes juist water kan vasthouden en tijdens droge periodes de leeflaag van de beplanting voorziet van water.
Erwin van Herwijnen, specialist bij Tree Ground Solutions: ‘Het effect is dat de beplanting geen hinder kent van de droge periode en kan blijven groeien en dus ook verdampen (koelen) in de droge en warme periodes. Dit gebeurt met het Permavoid Capillair Irrigatie Systeem (PCIS).’
Het PCIS is een kunststof systeem waar capillaire conen verticaal transport van water mogelijk maken. Deze capillaire conen voeden een capillair textiel die een schijngrondwaterstand nabootst bovenop het krattensysteem. Omdat het systeem slechts een beperkte hoeveelheid water kan bergen, stroomt overtollig water via een overstort in een waterberging onder het systeem. ‘Zo kunnen we zowel water in de Permavoid units als in de leeflaag (grond) opslaan en profiteert de beplanting van ideale groeiomstandigheden.’
Locatie: Nieuwezijds Voorburgwal, Amsterdam