Waterbestendig (ver)bouwen

In Nederland wonen de meeste mensen onder NAP. Dat ging jarenlang uitstekend. Maar stijgend grondwater en extreme weer brengen risico’s met zich mee. Kelders staan vaker blank en zelfs op de begane grond is meer wateroverlast. Wat te doen?

Gebouwen waterbestendig maken kan op verschillende manieren. We verzamelen een aantal opties.

Verbouw en renovatie

Denk vooruit, bescherm een gebouw tegen water:

1. Voorkom water in kelder en souterrain

Een kelder of souterrain ligt lager dan het straatniveau. Kies daarom voor waterdichte deuren, ramen en kozijnen. Ook kun je regenwater opvangen en afvoeren via een gootje of tegenhouden met een (waterkerende) drempel.

 2. Richt kelder en souterrain waterbestendig in

Plaats meubels minimaal 10 cm hoger dan de vloer. Kies voor een vloer die tijdelijk nat kan worden, zoals een betonvloer, tegels of zeil. Ook is het verstandig kasten en andere meubels niet direct tegen de wand te zetten. Water dat langs de muur naar beneden stroomt, raakt daarmee niet de objecten en het gaat schimmelvorming tegen.

Waterbestendig inrichten betekent ook:

• Kabels, leidingen, stroomaansluitingen, stopcontacten en lichtschakelaars hoog aanleggen.
• Meterkasten, cv-installaties, verdeelpunten van drinkwater, elektra- en communicatie-infrastructuur op de begane grond of hoger aanleggen.
• Voorraad in waterdichte bakken en potten bewaren.

3. Voorkom terugloop van rioolwater via je wc, wasbak, bad en douche

Tijdens hevige buien kan de waterstand in de gemengde riolering snel stijgen. Hierdoor kan rioolwater via afvoerbuizen je woning instromen. Dit los je door een pomp met terugslagklep in de aansluitleiding te plaatsen. Een gekwalificeerde loodgieter of installateur kan je hierover informeren.

4. Houd water buiten

Met verhoogde drempels, waterstoppers, luiken, schotten en zandzakken houd je regenwater buiten. Denk hierbij niet alleen aan grote openingen van ramen en deuren, maar ook aan kleine openingen zoals open stootvoegen, ventilatieroosters en brievenbussen.

Verhoogde drempels houden water tegen bij deuren, maar ook bij ramen en trappen naar lager gelegen gebouwdelen. Het nadeel van een verhoogde drempel is dat een gebouw minder toegankelijk is. Dit kun je verhelpen door een helling aan te leggen.

5. Voorkom verstopte afvoer van het dak

Water dat op het dak valt, stroomt via de regenpijp naar het riool. Werkt de waterafvoer niet goed, dan kun je wateroverlast krijgen. Controleer of de regenpijp goed bevestigd is aan de dakgoot en houd de dakgoot vrij van bladeren en ander vuil. Voorkom verstoppingen met een bladvanger in de regenpijp, installeer noodoverlopen en een ontlastputje onderaan de regenpijp.

6. Maak daken en muren waterdicht

Veel overlast ontstaat door lekkende daken en muren. Controleer regelmatig de dakbedekking op slechte plekken, loszittende dakpannen of lood. Muren, vloeren en kelders waterdicht maken is professioneel werk. Laat je daarom adviseren door een professioneel bouwkundig adviseur.

7. Hoog is droog

Bewaar waardevolle spullen zoals fotoboeken, laptops en schilderijen hoog en droog.

8. Rioolbuis vergroten 

Als de ruimte het toelaat, is het mogelijk om rioolbuizen te vergroten zodat ze extremere regenbuien kunnen verwerken. Nadelen zijn beperkte ruimte en de kosten. Het is een dure maatregel is meestal alleen financieel te verantwoorden is bij een al geplande rioolvervanging. 

9. Grote gebouwen

Voor grote gebouwen kunnen afgesloten drinkwaterwaterreservoirs een tijdelijk alternatief zijn voor de drinkwatervoorziening. Ook decentrale energievoorzieningen zoals zonnecollectoren zijn een goed alternatief als de centrale voorziening uitvalt. 

Nieuwbouw waterbestendig maken

De meeste opties voor bestaande bouw gelden ook voor nieuwbouw. Extra mogelijkheden voor nieuwbouw zijn een verhoogd vloerpeil, een waterbestendige constructie en bouwen zonder kruipruimte.  

Verhoogd bouwen 

Gebouwen op opgehoogde grond, zoals de traditionele terp zijn minder kwetsbaar voor wateroverlast. Verhoogd bouwen op palen kan ook. Nadeel van een gebouw op palen, is dat er op de ‘begane grond’ minder ruimte is voor kwetsbare functies, zoals parkeerruimte of bergingen. Behalve als je ze waterrobuust inricht. Na een tijdelijke overstroming, en reiniging, is de begane grond dan weer bruikbaar. 

Constructie en materiaalkeuze 

Onder waterbestendige constructie- en afwerkingsmaterialen vallen materialen zoals beton, ‘gesloten cel’-isolatie, baksteen, wand- en vloertegels, aluminium en stalen kozijnen, en glas. Bij de toepassing van deze materialen en constructiewijzen is een gebouw na wateroverlast weer relatief snel functioneel. De herstelwerkzaamheden beperken zich dan tot schoonmaken en beschadigde spullen vervangen. 

Bij ontwerp van de constructie zijn een aantal aandachtspunten. Zo moeten de bouwelementen bestand zijn tegen waterdruk of stroming en opdrijving van de constructie. Water moet gemakkelijk afstromen of weggepompt kunnen worden. 

Bouwen zonder kruipruimte 

Kruipruimteloos bouwen beschermt woningen tegen stijgend grondwater. Een woning bouwen zonder kruipruimte stelt andere eisen aan de vloerconstructie, de riolering en de vloerisolatie. De standaard vloerconstructie in Nederland bestaat uit een geïsoleerde betonnen vloer op een betonnen funderingsbalk die op palen is gefundeerd. Bij bouwen zonder kruipruimte kun je een vergelijkbare vloerconstructie toepassen. De ruimte onder de vloer kun je geheel of gedeeltelijk vullen met zand, schelpen of ander lichtgewicht isolerend materiaal.

Kelders 

In plaats van een kruipruimte kun je je een waterdichte kelder bouwen. Amsterdam heeft regels opgesteld voor het aanleggen van een kelder. Op een aantal plekken in de stad leidt onderkelderen (of ondergronds bouwen) tot problemen met het grondwater. Er kunnen aanvullende randvoorwaarden gelden. Kelders moeten tot aan het vloerpeil altijd volledig waterdicht zijn. 

Meer weten over waterbestendig (ver)bouwen?

Kijk voor inspiratie en producten bij de handige links aan de rechterkant.