Droge voeten voor het zwembad

Het voorplein van De Mirandabad in de Rivierenbuurt is bestand tegen een fikse regenbui. Dankzij zand en groen in plaats van asfalt en tegels kan het regenwater tijdelijk blijven staan en vervolgens de grond in zakken.

Quirijn Verhoog stapt meteen op de ouderwetse, donkergroene waterpomp af. “Doet ‘ie het?” Ja, er komt een flinke straal grondwater uit. “Er moet alleen nog even een bordje bij dat het geen drinkwater is,” zegt Quirijn, ontwerper bij stadsdeel Zuid van de gemeente Amsterdam.

De waterpomp is onderdeel van de weerproof inrichting van de openbare ruimte voor het zwembad De Mirandabad. Het voorheen rommelige, stenige plein met parkeerplaats moest opgeknapt worden. Een goed moment om aan de regenbestendigheid te werken, zegt Torben Tijms van Waternet. “De Rivierenbuurt is een badkuip met opstaande randen. Het laagste punt ligt midden in de wijk. Als het hard en langdurig regent, raken de riolen overbelast en stroomt het regenwater naar het midden van de wijk waar het overlast veroorzaakt.”

“De Rivierenbuurt is een badkuip met opstaande randen.”

Grindtuin voor de Mirandabad. © Merlijn Michon

Van grindtuin tot zandbak

Voor de ingang van De Mirandabad spelen kinderen in een speeltuin, met een speeltoestel, een waterpomp en zand. Of eigenlijk ‘drainagezand’. Als je goed kijkt zie je dat de speeltuin iets lager ligt dan de rest van de omgeving. Dat de opstaande randen van de bak inkepingen hebben. En dat er bomen en planten staan die van water houden, zoals koningsvaren, kattenstaart en berk.

De zandbak vangt regenwater van het omliggende plein op, dat schuin richting de bak afloopt. Bij normale regenval trekt het water direct de grond in. Bij extreme neerslag kan het water zolang als nodig blijven staan en via een put weglopen.

Wie al jaren bij het Mirandabak komt, weet dat de ‘zandbak’ eerst met grind gevuld was. Nadat jongeren het grind naar receptionisten gooiden, is het grind vervangen voor drainagezand. Ongeschikt voor crimineel gedrag, zeer geschikt om mee te spelen.

Quirijn: “Het ontwerp moest ook uitnodigen tot verblijf.” In de zandbak wordt gespeeld en op de randen zitten ouders. Voor het zwembad zijn nog meer groene plantsoenen gemaakt waar regenwater in weg kan lopen. Ertussen staan fitnessrekken waar al volop gebruik van wordt gemaakt.

Weerproof parkeerplaats

Ook de parkeerplaats van het zwembad is weerproof. “Het was één grote plak verharding,” zegt Quirijn. Dat grote stuk asfalt hield water tegen. “We wilden een zo groot mogelijk waterdoorlatend oppervlak creëren.” In plaats van asfalt ligt er nu een acht centimeter dikke laag natuursteen (porfier) in kratten die de stenen op zijn plek houden. Hieronder ligt funderingsmateriaal met ruimte tussen de gronddeeltjes waarin bomen uitstekend wortelen en waardoor water gemakkelijk naar de ondergrond zakt. De parkeervlakken zijn aangegeven met een lichtere kleur natuursteen.

“Het scheelt zo’n 300 meter rioolbuis.”

Afwateren op het riool is op het parkeerterrein eigenlijk niet meer nodig, toch zijn er voor de zekerheid nog twee regenwaterkolken. “Het scheelt zo’n 300 meter rioolbuis,” zegt Danny Jongejeugd van Waternet. “We besparen zo op de aanleg en onderhoud van het riool. Weerproof hoeft helemaal niet duurder te zijn. Je kunt heel veel bereiken met hetzelfde budget.”

En hoe zit het met het onderhoud van al dat zand? Een kwestie van af en toe vegen en aanvullen. Het zand heeft wel de neiging te gaan zwerven, dat betekent dat je de waterput in de zandbak af en toe schoon moet maken, en het plein moet vegen. De waterdoorlatende doek onder het zand gaat in principe tientallen jaren mee, net als de onderliggende kratjes.

Parkeerplaats met waterdoorlatende verharding. ©Merlijn Michon

Tips: ga vroeg in overleg

De mannen van Waternet en de gemeente hebben één belangrijke tip: ga vroeg in het ontwerpproces met elkaar om tafel zitten. In dit geval zaten de gemeente en Waternet met elkaar aan tafel. De Mirandabad heeft ook meegedacht over het ontwerp, net als de beheerafdeling van de gemeente die verantwoordelijk is voor het onderhoud.

Eigenlijk waren alle partijen voor een weerproof oplossing. Danny: “We wilden minder afwateren via het riool en vergroenen. Als je vervolgens zo’n ontwerp laat zien, krijg je iedereen mee. Er zijn weinig mensen die dan zeggen: ‘nee, geef mij toch maar alleen tegels’.”

“Er zijn weinig mensen die dan zeggen: ‘nee, geef mij toch maar alleen tegels.”

Het eindresultaat ziet er mooi uit, vindt hij. Dat draagt ook bij aan het draagvlak voor weerproof oplossingen. “Dit is zichtbaar. Rioolbuizen zie je niet, maar dit kun je aan iedereen laten zien.” Hij hoopt dat mensen geïnspireerd raken om dit soort oplossingen ook in hun eigen tuin toe te passen, want elke druppel telt: tegels eruit, groen en grint erin. “Geef regen de kans in de grond te zakken.”