Steenwol voor watermanagement

Begin 2019 is begonnen met de bouw en het woonrijp maken van het voormalig sportveld van de sportclub Zeeburgia. Dit vanwege het project van de gemeente Amsterdam: ‘Huisvesting bijzondere groepen’. Het beter klimaatbestendig maken van de stad is een belangrijke uitdaging binnen dit project. Doordat het sportveld grotendeels verhard wordt, kan regenwater namelijk minder makkelijk in de bodem zakken. Zorgdragen voor een klimaatbestendige omgeving was dan ook een belangrijk aandachtspunt binnen dit project. In de keur van Waternet staat dat er voor elke 1.000 m² toename aan verhard oppervlak, minimaal 70 m³ hemelwaterberging gecreëerd dient te worden ter compensatie. Hiermee moet wateroverlast of overbelasting van het oppervlaktewater- en/of rioleringssysteem voorkomen worden.  Een strenge eis, zodat er robuuste voorzieningen en maatregelen getroffen worden, die voorbereid zijn op de toekomst met een veranderend klimaat.

De locatie van het project is in de Watergraafsmeerpolder. De bodem bestaat voornamelijk uit klei en veen, met als bovenste laag zand (de ophooglaag). Deze bovenste laag is belangrijk voor de doorlaatbaarheid van de bodem. Op basis van diverse metingen en onderzoeken zijn de gemiddelde grondwaterstanden bepaald. Ook de beschikbare ruimte binnen de projectgrenzen en het peil in de omringende watergangen waren belangrijke input voor een studie naar de mogelijkheden.

Ondergronds en duurzaam

Gezien de beperkte ruimte was het bovengronds opvangen van hemelwater, in bijvoorbeeld een wadi of vijver, geen optie. Na uitgebreid onderzoek is uiteindelijk gekozen voor een ondergronds bergingssysteem,  van waar uit het water in de bodem wegzakt (infiltreren). Dit was het best passende systeem, rekening houdend met de benodigde capaciteit en de grondwaterstand.

Het ondergrondse systeem diende ook duurzaam geproduceerd te worden en na een periode van 10 jaar liefst weer volledig herbruikbaar te zijn. Hierdoor is gekozen voor het Rockflow watermanagementsysteem. De basis van het systeem bestaat uit steenwolelementen. Steenwol is een natuurlijk materiaal, gemaakt van basalt, dat op een duurzame manier wordt geproduceerd. Daarnaast is het volledig recyclebaar.

Rockflow

Het water stroomt via een leidingstelsel via kolken en goten naar het onderste deel van de steenwolelementen. De holle ruimte tussen de steenwolvezels wordt zo van onderaf gevuld met water. Tegelijkertijd wordt de lucht bovenin via ontluchtingsleidingen verdreven.

Rockflow  elementen nemen in enkele minuten circa 95% van hun volume aan water op. Dit komt mede door de doorvoersnelheid van het water in de steenwolelementen van ongeveer 200 meter per dag. Het systeem kan zo ontworpen worden dat het binnen 24 uur weer geheel geledigd is en beschikbaar is voor de volgende regenbui.

Robuust en toekomstbestendig

Een andere maatregel die ondergronds water kan bergen zijn infiltratiekratten. Het grote voordeel van steenwol ten opzichte van deze traditionele kunststof of betonnen krattensystemen, is dat de steenwolelementen niet stuk kunnen gaan. Als in de toekomst wordt besloten dat er in de binnentuin van het gebouw, de locatie van het bergingssysteem, een gat gegraven dient te worden ten behoeve van de aanplant van een boom, dan levert dat geen probleem op. Ondanks dat een deel van de steenwol weggenomen wordt, blijft het systeem als geheel intact, zij het met een iets verminderde capaciteit. Ook kunnen er kabels doorheen geschoten worden. Bij een krattensysteem treedt in dat geval waarschijnlijk lekkage op, met inspoeling van zand en eventuele verzakkingen tot gevolg.

Daarnaast zijn de elementen licht van gewicht en eenvoudig te installeren. En ondanks dat het lichtgewicht elementen zijn, kunnen ze wel zwaar belast worden.

Pilotproject

Het is het eerste Rockflow-systeem dat in Amsterdam wordt toegepast en wordt daarom gezien als een pilotproject. Ondanks dat er in Nederland nog geen langjarige ervaringen zijn met dergelijke systemen, waren projectleider Cees Voorburg en geohydrologe Baukje Dijkstra van het ingenieursbureau van de gemeente Amsterdam toch overtuigd van de voordelen van het product en het systeem. Met name ook, omdat in gebieden met intensief grondgebruik moet worden gezocht naar het combineren van gebruiksfuncties, in dit geval wateropslag en binnentuin.